İKİ ZAMANLI NE DEMEK?

Diğer bölümlerimizde sizlere benzinli motorları ve dizel motorları anlatmıştım. O motorlar hakkında birkaç hatırlatma yapmak gerekirse: Benzinli ve dizel motorlar, dört zamanlı motorlar idi. Yani motor içindeki pistonun 4 kez aşağı ve yukarı hareketiyle motorun bir turunu tamamlanmış oluyordu. Bu esnada krank mili ise 2 tam tur yapmış oluyordu. Dört zamandan kastedilen aşamalar ise; emme, sıkıştırma, yanma ve egzoz zamanları idi.

Bu kısa hatırlatmadan sonra iki zamanlı motorlara geri dönelim. Adı üstünde bu motorlar 1 turunu pistonun 2 kez aşağı ve yukarı hareketi ile tamamlarlar. Bu hareket sonucu krank mili 1 tam tur yapar. Hareketi oluşturan piston dört zamanlı motorlardan farklı olarak 2 zamanda (veya harekette) işini bitirir. Bu zamanlar; emme ve sıkıştırma ile yanma ve egzoz zamanlarıdır. Burada dikkat edilecek nokta şudur: Emme ve sıkıştırma işleri, aynı zamanda birbirinin ardı sıra pistonun aşağı yukarı bir kez gidip gelmesiyle oluşur. Aynı olay yanma ve egzoz zamanları içinde geçerlidir.

Şimdi isterseniz daha detaylı bir şekilde inceleyelim iki zamanlı motorları.

NASIL ÇALIŞIRLAR?

Motor çalışırken dört zamanlı motorlardan farklı olarak, hem pistonun altındaki krank bölümünden hem de silindirin içinde pistonun üst kısmından faydalanır. Emme veya egzoz subapları yoktur. Motorun içinde oluşan basınca farklarından dolayı yakıt karışımı emilir veya egzoz gazı dışarıya atılır.

Emme ve sıkıştırma zamanları
Piston yukarı çıkarken üstünde bulunan karışımı silindirin içinde sıkıştırmaya başlar. Bu esnada krank bölümünde pistonun yukarı çıkmasından dolayı bir vakum (negatif basınç) oluşur. Böylelikle yakıt karışımı emme kısmından krank bölümüne dolar. Bu karşım benzin, yağ ve hava karışımıdır. Krank bölümünde yağ dolu olmadığı için (dört zamanlı motorlar gibi) motor elemanlarının yağlanması benzine karıştırılan yağ sayesinde olur. Piston yukarı doğru devam ederek yakıt karışımını iyice sıkıştırmıştır. Sıkışan yakıt karışımı bujinin ateşlenmesiyle yanarak bir patlama oluşturur. Bu patlamayla açığa çıkan enerji pistonu aşağı doğru hareket ettirir.

Yanma ve egzoz zamanları
Piston aşağı doğru hareket ederken egzoz çıkışı açılır ve emme ağzı kapanır. Yanmış yakıt olan egzoz gazı, egzoz borusundan dışarı atılır. Pistonun aşağı hareketine devam etmesiyle, aşağıda sıkışan yakıt karışımı, taşıma cebinin açılmasıyla pistonun üst kısmına dolmaya başlar. Üst bölüme yeni yakıt karışımı dolarken, içerdeki tüm egzoz gazı atılmıştır. Aşağı doğru hareketini tamamlayan piston yukarı doğru harekete geçer. Artık emme ağzı tekrar açılacak, egzoz gazı çıkışı kapanacak ve motor yeniden aynı şeyleri yapmaya başlayacaktır.

İki zamanlı motorlar işte bu prensibe göre çalışırlar. Şimdi diğer detaylara kısa kısa bir göz atalım!

KISA KISA BİLMEK İSTEDİKLERİNİZ

• İki zamanlı motorlar, dört zamanlı motorlara göre daha az detay içerirler. Bu yüzden imalatı daha kolay ve daha ucuzdur.
  
  
• Maliyeti ucuz olmasına rağmen, yakıt karışımının bir kısmının yanmadan egzoz gazıyla birlikte dışarı atılması sakıncalı ve ekonomik olmayan tarafıdır.
  
  
• Yakıt karışımı krank bölümünü kullanarak pistonun üst kısmına ulaşır. Bu yüzden krank bölümü dört zamanlı motorlar gibi devamlı yağ içinde yüzmez. Bu bölümün yağlanma işlemi, benzine karıştırılan yağ sayesinde olur. Fakat bu yağın benzinle birlikte yakılması çevre kirliliğine sebep veren sakıncalı bir durumdur.
  
  
• İki zamanlı motorlarda pistonun her yukarı çıkışında yanma işlemi gerçekleşmektedir. Halbuki dört zamanlı motorlar da, piston ikinci kez yukarı çıktığında yanma işlemi gerçekleşmektedir. Yanma işleminin her defasında olması çok yüksek ısıların ortaya çıkmasını ve motor elemanlarının ömrünün kısa olmasını doğurmaktadır.
  
  
• Bu motorların soğuk havalarda çalıştırılması diğer motorlara göre daha kolaydır. O yüzden özellikle kar motosikletlerinde tercih edilirler.
  4 Zamanlı motor- İçten yanmalı motor
   

İçten yanmalı motorlar, yakıtın motor içinde yanma odası adı verilen sınırlanmış bir alan içinde yakılması ile enerji elde edilen motorlardır. Otomobillerin motoru içten yanmalı motorlardır.

Bu motorlara bu ismin verilmesinin sebebi , bu motorlardan önceki motorlarda yani dıştan yanmalı motorlarda (örneğin; buhar makinesi,Stirling motoru) yakıtın motor dışında bulunan başka bir ortamda yakılması ile enerji elde edilmesidir. Buhar makinelerinde yakıtın motorun dışında bir bölümde yakılması ile elde edilen ısı enerjisi suyun buharlaştırılmasında kullanılıyordu. Buhar basıncı ile hareket ettirilen pistonlardan da mekanik enerji elde ediliyordu. İçten yanmalı motorlarda yanma odasının motorun içine taşınmasıyla birlikte oldukça kompakt motorlar üretilebilmiştir ve otomobillerin oluşması sağlanmıştır.

İÇTEN YANMALI MOTORLAR
Otomobillerin motoru içten yanmalı motorlardır. Nedir peki bu içten yanmalı motorlar? İçten yanmalı motorlar icat edilmeden önce buhar makineleri vardı. Sanayinin ve ulaşımın pek çok yerinde bu makinler kullanıyordu. Mesela, pek çoğunuz filmlerde görmüştür buharlı lokomotifleri ve buharlı gemileri. Bu buharlı makinelerin çalışması için sudan elde edilen buhara ihtiyaç duyuluyordu. Suyu buhara dönüştürmek içinse odun, kömür veya petrol gibi yakıtlar kullanılıyordu. Yakıt motorun dışında bulunan başka bir ortamda yanıyordu. Bu yüzden buhar makinelerine dıştan yanmalı motorlar denmektedir.
Şimdi gelelim içten yanmalı motorlara: Bu tip motorlarda kullanılan yakıt (genellikle benzin ve mazot) motor içinde yanma evrimini gerçekleştirmektedir. Bu yüzden bu tip motorlara içten yanmalı motorlar denir. Yakıtın yanması patlama şeklinde olduğu için aynı zamanda patlamalı motorlarda denmektedir.
İster içten yanmalı, ister dıştan yanmalı olsun her iki motorda yakıt kullanılır ve bu yakıtın yanmasıyla ortaya çıkan enerji harekete dönüştürülür.
Şimdi de içten yanmalı bir motor olan ve benzin yakıtını kullanan benzinli motorların nasıl çalıştığına bir bakalım!


NASIL ÇALIŞIR?
Benzinli motorlarda kullanılan yakıt benzindir. Fakat benzin motorun içindeki silindire sıvı halde ve yalnız olarak girmez. Karbüratör sayesinde havayla karışan benzin buharlaşarak silindirin içine girer. Benzinin havayla karıştırılması sonucunda bir yanma olur. Bildiğiniz gibi havasız daha doğrusu oksijensiz bir ortamda yanma gerçekleşemez.
Yakıt hava karışımının silindirin içinde bir kıvılcımla yanmasıyla ufak bir patlama olur. Bu patlamanın yarattığı basınç, piston tarafından hareket enerjisine dönüştürülür.

 pistonun iki kez aşağı inmesi ve iki kez yukarı çıkması ile motorun bir çevrimini tamamladığını görürsünüz. Motorun bir çevrimi zaman dediğimiz birbirini izleyen dört evreden geçerek oluşur: Emme, sıkıştırma, yanma ve egzoz zamanları. 
Şimdi bu dört zamanı daha ayrıntılı olarak inceleyelim.
1.) Emme zamanı: Karbüratörden gelen benzin ve hava karışımı, emme sübabının açılmasıyla silindirin içine dolar. Bu sırada piston aşağı doğru inmektedir.
2.) Sıkıştırma zamanı: Emme ve egzoz sübaplarının her ikisi kapalı durumdadır ve piston yukarı doğru çıkar. Bu sayede benzin ve hava karışımı sıkıştırılır ve hacmi küçülür. Bu hacim küçülmesi aynı zamanda karışımın ısınmasına sebep olur.
3.) Yanma zamanı: Sıkışan ve ısınan yakıt karışımı, bujiden çıkan bir kıvılcımla yanar. Yanma ufak bir patlama şeklindedir. Patlamayla genişleyen karışım pistonu aşağı doğru iter. Motorun güç üretme zamanı burasıdır.
4.) Egzoz zamanı: Patlamayla aşağı inen piston, bu aşamada yukarı doğru hareket etmeye başlar. Yanmış gazların dışarı atılması zamanıdır artık. Piston yukarı çıkarken egzoz sübabıda açılır. Bu sayede yanmış gazlar dışarı atılır. Bundan sonra motor yeni bir çevrime başlar.

SİLİNDİR SAYISI VE HAREKETİN OLUŞUMU
İçten yanmalı, dört zamanlı bir motordaki silindir sayısı 1'den 16'ya kadar çeşitlilik gösterebilir. Genelde otomobillerde kullanılan motorlar 4 silindirlidirler. Silindirlerin içindeki pistonların her biri aynı krank miline farklı noktalarda bağlanmışlardır. Tüm silindirlerin ortak çalışması sonucunda krank mili dönmekte ve hareketi sağlamaktadır.

Bir krank mili

V-6 bir motorda ise 6 adet silindir, 3'ü sağda 3'ü solda olmak üzere V biçiminde yerleştirilmişlerdir. 

4 ZAMANLI MOTORLAR




4 zamanlı motorun çalışmasını animasyon olarak görmek için aşağıda ki linki tıklayın

http://www.obitet.gazi.edu.tr/animas...limotor2/3.htm

1876, Dr. Otto adındaki Alman mühendis dört zamanlı diye anılan ilk motoru yaptı. "Dört zaman"ın anlamı, bir dönüş sağlamak için motorun ihtiyacı olan dört piston hareketidir. Bir dönüş için krankın iki tam tur yapması gerekir.
1) İlk zaman yada vuruş; emme vuruşudur. Piston silindirde aşağı doğru hareket eder ve silindirin içinde kısmi bir vakum yaratır. Hava ve yakıttan oluşan bir karışım atmosfer basıncınında yardımıyla içeri dolar (emilir), artık silindirin içindekinden daha fazla bir basınç vardır. Bu vuruşta, eksoz supabları kapalıdır.
2) İkinci vuruş ise kompresyon (sıkıştırma) vuruşudur. Piston silindirin içinde her iki supap kapalı halde yukarı doğru hareket eder. Hava ve yakıt karışımı sıkışır ve basınç artar.
3) Üçüncü vuruş ise kuvvet vuruşudur. Kompresyon vuruşunun sonuna doğru hava ve yakıt karışımı bujiden gelen elektrik karışımı ile ateşlenir. Meydana gelen patlama ısıda artmaya sebep olur ve pistonu aşağı itecek kuvvette bir basınç sağlanır.
4) Son olarakda, egzos vuruşu, piston tekrar yukarı hareketlenir ve yanmış gazları silindirden dışarı egzos sistemine doğru iter. Bu devir motor çalıştığı müddet tekrarlanır. 

Sıralı tip motor

Sıralı tip motor, silindirlerin krank mili üzerinde bir çizgi üzerinde sıralandığı motor tipidir. Günümüzde otomobillerde kullanılan en yaygın modeldir.Silindirlerin yanyana dizilmesinden dolayı bu adı almıştır.Dizel veya benzinli olabilirler.

Boksör(Boxer) tipi motor

Boksör motor (boxer) ya da diğer adıyla düz motor pistonları yere paralel olan bir içten yanmalı motordur.Boksör motorda silindirler tek bir krank milinin her iki tarafına 2 sıra halinde yerleştirilmiş ve böylece tüm pistonların hareketinin tek bir düzlemde olması sağlanmıştır.

Yıldız tipi motor

Yıldız tipi motor, silindirleri bir daire merkezine karşı sıralanmış motorlara denir. Bu motor türünde tüm piston kolları tek biyel muylusuna (resimde piston kollarının bağlı olduğu ortadaki döner kısım) bağlı olarak çalışırlar. Yıldız tip motorlarda ateşleme aralığının düzgün olabilmesi için 4 zamanlıları tek sayıda 2 zamanlıları çift sayıda silindirli olarak yapılır. Bu tertip şeklinde beygir gücü başına düşen motor ağırlığı 2 kg civarındadır. Bu nedenle uçaklarda ve bazı deniz taşıtlarında rahatlıkla kullanılır.